Begrafenissen en crematies zijn bijeenkomsten waarop familieruzies worden bijgelegd of bezegeld. Het is ook het laatste moment waarop de overledene nog enige invloed op zijn omgeving uitoefent. Tenminste, als hij of zij de begrafeniswensen van tevoren heeft vastgelegd. Het testament lijkt daarvoor het aangewezen middel. Echter dat is het niet, omdat het pas ná de teraardebestelling wordt geopend. Het levenstestament is dat wel, net als een regeling met de begrafenisondernemer.
Veel rituelen mogelijk bij uitvaart
“We hebben steeds vaker te maken met andere religies. Daarmee ook met andere rituelen dan de traditionele. Daarnaast hebben mensen ook steeds meer individuele wensen over hoe hun begrafenis moet verlopen, ongeacht of ze gelovig zijn. Weer anderen willen dat hun lichaam na hun dood ter beschikking van de wetenschap moet worden gesteld,” zegt Daniëlle van Iperen- Roepers. “Daarom is het belangrijk dat je dit al bij leven vastlegt en ook aan anderen communiceert. Spreek erover en maak iemand in je naaste omgeving gevolmachtigde. Het testament kan in dit opzicht enkel dienen als een juridische bevestiging achteraf. Als dat wordt voorgelezen is het namelijk allemaal al achter de rug.“
Wat voor uitvaart wilde de overledene?
De notaris weet meestal uit eigen ervaring welke problemen er kunnen ontstaan wanneer de nabestaanden in het duister tasten over die wensen van de overledene. “Wij hebben als notariskantoor meer dan eens een uitvaart moeten regelen voor een cliënt en als je die persoon niet kent en er dus niets van weet, wordt dat zuiver giswerk. Ik herinner me dat ik in een woning kwam en me, staande voor de kledingkast, afvroeg in welke kleding we de overledene in de kist moesten laten leggen: een pyjama, een trui of toch maar een pak? En wat voor kist moest dat worden? Welke muziek moest er tijdens de dienst worden gedraaid? Zolang je nog een CD-rekje in de woning vindt, kun je ongeveer afleiden van welke muziek hij of zij hield, maar nu die steeds meer plaats maken voor een Spotify-playlist is ook dat niet meer mogelijk. Ik wil maar aangeven hoe moeilijk, zoniet onmogelijk die taak wordt voor nabestaanden, als er geen enkel document is waarop de begrafeniswensen zijn vastgelegd.”
Notaris moet begrafeniswensen ter sprake brengen
Daniëlle van Iperen-Roepers vindt het daarom belangrijk dat de notaris het thema zelf ter sprake brengt in een gesprek, zowel als het over een testament als over een levenstestament gaat. Voor sommige mensen klinkt dat misschien te definitief en dus te luguber, maar wensen kunnen op elk moment nog worden gewijzigd. Wat er staat is het enige houvast voor de nabestaanden om de overledene een einde te geven zoals hij of zij het zich had voorgesteld. Een herdenking naar wens is bovendien het beste uitgangspunt voor een herinnering naar wens.
Daniëlle van Iperen-Roepers is specialist familierecht bij Ellens & Lentze Notariaat & Mediation in Den Haag.
.jpg)
