De minister wacht met zijn antwoord op het verschijnen van het rapport ‘De Staat van het Notariaat’, maar erkent wel dat het hoenderhok in beweging is. SP kamerlid Michiel van Nispen gooide er een knuppel in met een initiatiefnota, waarin hij om de instelling van een sociaal notariaat vraagt. De beroepsorganisatie is het idee niet ongelegen, maar tegelijk met de knuppel is er een olifant in het hoenderhok gekropen: wie gaat dat sociaal notariaat uitvoeren?
Hoe toegankelijk is een notaris?
”Er zijn mensen die de weg naar de notaris niet vinden”, zegt Danielle van Iperen. vooral omdat ze de diensten niet kunnen betalen maar ook omdat ze het belang ervan niet inzien. Om de kosten omlaag te brengen is er in het verleden het initiatief geweest van een soort ‘HEMA’-notariaat: maak de akte, zoals een testament, zo standaard mogelijk, dan hoeft ze ook niet veel te kosten. Dat is stukgelopen op de complexiteit van de menselijke verhoudingen: veel gezinnen zijn tegenwoordig nieuw-samengesteld. Zo werd het alsnog ingewikkeld en dus kostbaar. Voor de invulling van een sociaal notariaat moeten we dus iets anders bedenken.
”Als je teveel van dit soort zaken hebt, kun je als kantoor natuurlijk niet uit de kosten komen. Dan heeft de klant misschien zijn testament, maar de notaris ook een burn-out.”
Alle kantoren zouden mee moeten kunnen doen
Kamerlid Van Nispen erkent dat veel notariskantoren nu al een vorm van sociaal notariaat vervullen, maar dan ad hoc. Ook de KNB is van mening dat er een structurele oplossing voor zou moeten worden bedacht. Daniëlle van Iperen vindt dat alle kantoren hun steentje moeten bijdragen. “Een ingewikkelde internationale fusie en overname begeleiden, is heel wat anders dan een eenvoudig testament opstellen, maar in principe kan een notaris van een Zuidas-kantoor dit natuurlijk net zo goed als een specialist familierecht. Wat ik vrees is het ontstaan van kantoren die zich specialiseren in sociaal notariaat, zoals dat vroeger met de sociale advocatuur het geval was. Mensen die geen notaris kunnen betalen zijn niet zelden ook laaggeletterd of hebben een migratieachtergrond. Dan moet er een tolk bij te pas komen en dien je hoe dan ook meer tijd uit te trekken om alles te verduidelijken. Als je teveel van dit soort zaken hebt, kun je als kantoor natuurlijk niet uit de kosten komen. Dan heeft de klant misschien zijn testament, maar de notaris ook een burn-out.”
De zorgplicht van een notaris
Er zit volgens Daniëlle van Iperen niets anders op dan dat alle kantoren bereid zijn een klein deel van hun tijd voor een gereduceerd tarief te werken. “In de praktijk doen wij dat al jaren. Zo kwam ik eens in een Haagse volkswijk bij een familie waarvan de leden allemaal samen in één huis woonden, niet uit vrije wil maar uit financiële noodzaak. Ze zorgden – heel mooi- voor een licht dementerende moeder. De casemanager van de sociale dienst vond dat deze moeder een levenstestament nodig had, vóór ze nog verder dementeerde en de gang naar de rechter moest worden gemaakt. Ik kwam daarvoor langs maar constateerde dat ze eigenlijk ook een testament nodig had. Daarvoor was geen geld en dus besloot ik dat er maar gratis bij te doen. Je doet dat vanuit een sociale verantwoordelijkheid maar ook omdat je anders je zorgplicht niet optimaal vervult. Sociaal notariaat hoort dus ook simpelweg bij ons beroep.”
Daniëlle van Iperen-Roepers is specialist familierecht en mediation en als partner/notaris verbonden aan Ellens & Lentze in Den Haag.
.jpg)
