Een bedrijfsoverdracht binnen de familie kan vele scenario’s aannemen maar welk pad de ondernemer en zijn kinderen ook kiezen, ze zullen het altijd minstens enkele jaren beslaan. In de tussentijd kan er iets gebeuren dat het proces op losse schroeven zet: een ongeluk of ziekte, met een lange revalidatie.
Die ontsporing kan worden voorkomen door aan het begin van het overdrachtsproces een levenstestament te laten opmaken waarin de eisen van de pater of mater familias zijn verwoord en waarin wordt aangegeven wat er bij zijn of haar aanwezigheid dient te gebeuren. Ook al ligt de fysieke hand dan krachteloos aan de rand van het bed, de geestelijke blijft de overdracht dirigeren.
Elke bedrijfsoverdracht kost tijd
“De bedrijfsoverdracht binnen de familie kent vele varianten,” zegt Marten van der Loo, specialist ondernemingsrecht bij Ellens & Lenze in Den Haag, “hard of zacht, versneld of gespreid. De verdrager kan eerst de aandelen overdragen en daarna pas het stemrecht dat erbij hoort; hij kan boter bij de vis eisen, een deel schenken of verkopen op afbetaling; direct na het zetten van de handtekening vertrekken naar La Douce France of nog jaren bij het bedrijf betrokken blijven als adviseur. Maar welke route hij ook kiest: ze kost tijd. De meeste ondernemers die de volgende generatie aan het roer willen laten komen zijn rond de zestig. Dan wordt het risico op een valpartij of hersenbloeding helaas groter.”
Een vergeten handtekening
Voor dat tussentijdse incident kan de ondernemer zich in zekere zin ‘verzekeren’. Een bedrijfsoverdracht is in principe een proces dat van A tot Z gepland wordt. Als de wensen van de verkopende partij helder onder woorden zijn gebracht, kan een notaris ze in even heldere bewoordingen op papier zetten. Zo hoeft het overdrachtsproces niet te worden stilgelegd en ondervindt het bedrijf geen al te grote schade van de tijdelijke uitval van de eigenaar. Dat klinkt echter eenvoudiger dan het is. “Het vergt toch wel veel goed luisteren om niet alleen alle wensen maar ook alle mogelijke consequenties in kaart te brengen,” aldus Marten van der Loo.
“Als notaris weet je dat je ook rekening moet houden met de belangen van kinderen die niét bij de opvolging betrokken zijn en met een echtgenote of echtgenoot. Er zijn gevallen waarin alles keurig geregeld leek, op de toestemming van de moeder na, waardoor de deal alsnog afsprong. Eén vergeten handtekening kan dan veel roet in het eten gooien.”
Een levenswerk
Dé valkuil voor de notaris is niet zozeer een gebrek aan kennis als wel overmatig zelfvertrouwen, meent Marten van der Loo. “Ook al lijkt de ene casus soms sterk op de andere, je mag nooit denken dat de documenten dan ook wel overeenkomen. Steeds moet je met een open geest van voren af aan beginnen. Wees nooit te beroerd om het advies van andere experts, zoals fiscalisten, in te roepen en durf – als het je echt té complex lijkt – door te verwijzen naar een meer gespecialiseerde collega. Een bedrijfsoverdracht is niets meer of minder dan de verkoop van een levenswerk. Dat vergt uiterste concentratie om er een succes van te maken, van de overdrager maar net zo goed van zijn notaris.”
.jpg)
